Խօսքիրըդ մալում իմ արի անարատ :: ՍԱՅԱԹ-ՆՈՎԱ :: ՀԱՅԵՐԵՆ ԽԱՂԵՐ
Sayat-Nova :: Սայաթ-Նովա
ձախ նուռ Կենսագրություն ԽաղերՆյութեր Թարգմանիչ Մեր ընկերները Կապ աջ նուռ
 
8. 8.
բնագիր
 
թարգմանություն

Խօսքիրըդ մալում իմ արի` անարատ, մաքուր իս, ա՛ խպէր.
Օսկէ փարչումըն լըցըրած անմահական ջուր իս, ա՛ խպէր,
Խըմողն վու՞նց կու կըշտանայ, դուն կաթնէ ախպուր իս, ա՛ խպեր,
Աշխարհքըն` ծով, դուն` մեջըն նաւ, ման գուքաս, փրփուր իս, ա՛ խպեր,
Վախում իմ, թէ ինձ էլ էրիս` անհանգչիլի հուր իս, ա՛ խպեր:

Հուր իս` էշխով կըրակած.
Խօսք իմ ասում առակաց,
Իմ սիրմա-էրծաթ ա՛ խպեր`
Օսկէ ջրով վարակած:

Աջաբ միզիդ ի՞նչ իս կամում, ի՞նչ է ասում էդ քու փալըդ.
Իսկի չի՛ ս գալի, չի՛ ս ասում.«Աջաբ ի՞նչ է, բա՛ նդա, հալըդ».
Աստուաձ վըկայ, սիրտըս էրից ջէյրանի նըման ման գալըդ.
Յիս քեզանից չի՛ մ հիռանայ, թէգուզ դուս գայ խաթուխալըդ.
Թէգուզ սիրիս, թէգուզ ատիս, թէգուզէ համբուրիս, ա՛ խպեր:

Համբուրիմ սիրով համբուր,
Վունցոր խէչին է դաստուր,
Ով քիզ խայան մըտիկ տայ`
Դառնա էրկու աչքով կուր:

Քիզիդ բաս ո՞վ կարայ բըռնի` հազար բաբաթ բառ իս էլի.
Խօսքիրըդ անգին ջավահիր` Ասմաւուրու ճառ իս էլի.
Հուտըդ աշխարհըս է զաւթի` բալասանի ծառ իս էլի.
Չըկայ քիզ պէս էշխի ջունուն` կըրակ նընգած վառ իս էլի.
Շատ մարդիկ քիզիդ կու էրիս. էդ լեզվի տէր վուր իս, ախպեր:

Վուր յիս ասիմ` իմա՛ ցի,
Էշխի մէջըն հիմացի.
Ինձ հուրեան-բիրեան արիր,
Ասում իս, թէ դիմա՛ ցի:

Խիլքըս գըլխէմէս տարիլ իս, լիրթ ու թոքըս զարդ իս արի,
Սիրտըս փուրումըս սպանեցիր, էշխըդ քիզի նարդ իս արի,
Ինձ հուրեան-բիրեան շինեցիր, աջա՞բ դուն էլ դարդ իս արի.
Յիփ քիզ սիրով մէհման անիմ, վի՛ կացի, թէ մարդ իս, ա՛ րի,
Ուրախա՛ ցի, ուրախացրո՛ ւ, չունքի միզ մօդ հուր իս, ա՛խպեր:

Հո՛ ւր իս, սիրով սիրական,
Քիզի ղո՛ ւլուլ պատուական,
Հազար թուրլու կերա՛ կուր,
Սուրբ գի՛ նի անապական:

Համաշա իմ եարի ճանփին կանգնած իմ` տալիս իմ դօվա.
Աշխարհքն` աշխարհով կշտացաւ, իմ սիրտըն քիզանից սով ա.
Ցըրէ ՛, շա՛ ղ տու վուտիդ տակըն, էշխէդ դառայ հավաջօվա.
Իսկի չի՛ ս գալի, չի՛ ս ասում.«Խիստ իս լալի, Սայաթ-Նովա»:
Չը’լի՞ միտքըդ մոլըրվիլ է, սրտումըդ պըղտուր իս, ա՛խպեր:

Պըղտուր սիրտըդ պա՛ րզ արա,
Բըլբուլի պէս փա՛ րզ արա,
Աստըձուն փա՛ ռք, Քաղքումն իս`
Դարդըդ Խանին ա՛ րզ արա:

Արզ իմ անում հազարին,
Հա~ զարբաբին, հազարին,
Սիրտըս եարալու արիր`
Աչքըս գուլայ հազարին:

Հազարին հազար պիտի,
Էրած սիրտըն ճար պիտի,
Յիս մէ էշխի ջունուն իմ`
Ինձ մէ դօղրու եար պիտի:

Եարի լիզուն բըլբուլ է,
Դաստամազըն սընբուլ է.
Սայաթ-Նովէն լալիս է,
Մակա՞մ ղարիբ բըլբուլ է:

 

Խոսքերդ լավ ընկալել եմ` անարատ, մաքուր ես, ա՛խպեր,
Ոսկե սափորի մեջ լցրած անմահական ջուր ես, ա՛խպեր,
Խմողն ո՞նց կկշտանա, դու կաթնե աղբյուր ես, ա՛խպեր,
Աշխարհն` ծով, դու` մեջը նավ, ման կգաս, փրփուր* ես, ա՛խպեր,
Վախենամ թե ինձ էլ այրես` անհանգչելի հուր ես, ա՛խպեր:

Հուր ես` սիրով կրակած,
Խոսք եմ ասում առակաց,
Իմ արծաթաթել ախպեր,
Ոսկեջրով ջնարկած:

Արդյոք մեզնից ի՞նչ ես ուզում, ինչ է ասում քո հմայքդ,
Երբեք չե՛ս գալիս, չե՛ս ասում «Արդյոք ստրուկ, ո՞նց է կյանքդ»,
Աստված վկա, սիրտս այրեց եղնիկի նման ման գալդ,
Ես քեզանից չեմ հեռանա, թեկուզ այլայլվի կերպարդ,
Թեկուզ սիրես, թեկուզ ատես, թեկուզև համբուրես, ա՛խպեր:

Համբուրեմ սիրով համբույր,
Ինչպես խաչին է հավուր,
Ով որ քեզ ծուռ կնայի`
Դառնա երկու աչքով կույր:

Քեզ մրցավեճ ո՞վ կկանչի` հազար տեսակ բառ ես եղել,
Խոսքերդ անգին ադամանդ` Հայսմավուրքի ճառ ես եղել,
Հոտդ աշխարհն է զավթել` բալասանի ծառ ես եղել,
Չկա քեզ պես սիրո խենթը` կրակն ընկած վառ ես եղել,
Շատ մարդկանց քեզ հետ կվառես. էդ լեզվի տեր որ ես ախպեր:

Որ ես ասեմ` իմա՛ցիր,
Սիրո մեջն ամրա՛ցիր,
Այրված-խորված արե՛ցիր,
Ասում ես թե դիմա՛ցիր:

Խելքս գլխիցս տարել ես, լյարդ ու թոք ավեր** ես արել,
Սիրտս մարմնումս սպանեցիր, սերդ նարդու խաղ ես արել,
Ինձ այրված-խորված շինեցիր, արդո՞ք դու էլ վիշտ ես արել,
Երբ քեզ սիրով հյուրընկալեմ, վե՛ր կաց ու թե մարդ ես` ա՛րի
Ուրախացի, ուրախացրու, քանզի մեզ մոտ հյուր ես, ախպեր:

Հյո՛ւր ես սիրով սիրեկան,
Քեզ մեծա՛րանք պատվական,
Հազար տեսակ կերա՛կուր,
Սուրբ գինի անապական:

Մշտապես յարիս ճամփին կանգնած` աղողքներս իմ ծով ա,
Աշխարհն` աշխարհով կշտացավ, իմ սիրտը քեզնից սով ա,
Ցրի՛ր, շա՛ղ տուր ոտքիդ տակին, սիրուց դառա հավաջովա***,
Բնավ չե՛ս գալիս, չե՛ս ասում. «Խիստ ես լալիս, Սա՛յաթ-Նովա»,
Չլինի՞ միտքդ շեղվել է, մտքումդ պղտոր ես, ա՛խպեր:

Պղտոր սիրտդ պա՛րզ արա,
Հանց սոխակ թևիդ արա,
Աստծուն փա՛ռք, Քաղքում ես`
Խանին դու աղերս ա՛րա:

Աղերսում եմ հազարին,
Հազարարժեք Հազարին****,
Սիրտս վիրավոր արիր`
Աչքս կուլա հա~ զարին:

Հազարին հազար է պետք*****,
Վառված սրտին ճար է պետք,
Ես մի սիրո խենթուկ եմ`
Ինձ մի կարգին յար է պետք:

Յարի լեզուն բլբուլ է,
Փարթամ մազը սմբուլ է,
Սայաթ-Նովան լալիս է,
Մի՞թե թշվառ բլբուլ է:

Էսպէս մուխամմազ բայաթիով, Արութինի ասած:  
* Բնագրի «փրփուրը» հավանաբար թուրքերեն «փըրփըրը» բառն է, որը փողփողացող կարմիր կտոր է նշանակում: Ըստ այդմ` տողի իմաստն է. «ման կգաս, ալ առագաստ ես, ախպեր»: Հայերեն փրփուր բառը իմաստազրկում է տողը (Ի.Ս.):
** Բնագրի «զարդը» դեղին է նշանակում (լյարդ ու թոքս դեղնացրել ես):
*** Հավաջովա - դառնահամ դեղաբույս է:
**** Հազար - ղուրանում Եղիա մարգարեի անունն է, որը իսլամական հավատում ամենաանսպասելի պահին օգնության հասնող սրբի համարում ունի (Ի.Ս.):
***** Հազարին հազար է պետք - այստեղ` սոխակին սոխակ է պետք:

Խաղից անհասկանալի է մնում, թե Բանաստեղծը ու՞մ է դիմում` ինչ-որ տղամարդու, թե՞ սիրած կնոջը: Բազմաթիվ մեկնաբանություններ կան: Պ. Սևակը նույնիսկ զուգահեռներ է անցկացնում Շեքսպիրի սոնետների հետ /Պ. Սևակ, Սայաթ-Նովա, Եր., 1969թ./: Մեր կարծիքով Սայաթ-Նովան այստեղ դիմում է ինքն իրեն` իր բանաստեղծական մուսային, որին խնդրում է ավելի հաճախակի այցի գալ: Քրիստոնեական հավատում մուսաները հրեշտակներն են, որոնք անսեռ արարած են և այդ պատճառով հեղինակը նրան դիմում է մերթ որպես կին և մերթ որպես տղամարդ /Ի.Ս./:

 
 
prev poetry next
Copyright © 2011-2019 Sayat-Nova.am. All Rights Reserved.